Οι κυρώσεις και το SWIFT με απλά λόγια
Τι είναι οι κυρώσεις
Οι κυρώσεις είναι μέτρα ή ενέργειες που επιβάλλονται με σκοπό να επηρεάσουν τη συμπεριφορά, την πολιτική ή τις ενέργειες κάποιου στόχου. Έχουν 3 βασικές συνιστώσες:
- Μια οικονομική ενέργεια...
- η οποία επιβάλλεται σε έναν στόχο (κράτος, ομάδα ατόμων, μεμονωμένα πρόσωπα ή ακόμη και λειτουργίες)...
- για να επηρεάσει τις ενέργειες του στόχου.
Οι κυρώσεις μπορεί να περιορίζουν το εμπόριο, τις χρηματοοικονομικές συναλλαγές, τις διπλωματικές σχέσεις και τις μετακινήσεις. Μπορεί να είναι ειδικές ή γενικές ως προς την εφαρμογή και επιβολή τους.
Κάποιες φορές, οι οικονομικές κυρώσεις συνοδεύονται από εξαιρέσεις/άδειες που αφορούν συγκεκριμένες δραστηριότητες ή/και χρονικές περιόδους.
Η ΕΕ, ο ΟΗΕ, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ (Γραφείο Ελέγχου Ξένων Περιουσιακών Στοιχείων – OFAC) και το Υπουργείο Οικονομικών του Ηνωμένου Βασιλείου είναι μερικοί από τους κύριους διεθνείς οργανισμούς και χώρες που επιβάλλουν οικονομικές κυρώσεις.
Ποια είναι τα διαφορετικά είδη κυρώσεων
Η προσέγγιση που υιοθετεί η ΕΕ ως προς τα περιοριστικά μέτρα (κυρώσεις) είναι στοχοθετημένη και διαφοροποιημένη:
- Κυρώσεις έναντι συγκεκριμένων πολιτικών – Προληπτικά μέτρα τα οποία δίνουν στην ΕΕ τη δυνατότητα να αντιδρά γρήγορα σε πολιτικά ζητήματα και εξελίξεις που αντιτίθενται στους στόχους και τις αξίες της (π.χ. τρομοκρατία, ενέργειες για τη διάδοση πυρηνικών όπλων, παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προσάρτηση ξένων εδαφών και ηθελημένη αποσταθεροποίηση κυρίαρχης χώρας).
- Κυρώσεις σε συγκεκριμένους τομείς – Κυρώσεις κατά την ευρεία έννοια (διπλωματικές κυρώσεις) και κυρώσεις με στενότερη έννοια (π.χ. εμπάργκο όπλων, απαγόρευση ταξιδίου, δέσμευση περιουσιακών στοιχείων και οικονομικές κυρώσεις).
- Κυρώσεις δυνάμει αποφάσεων του ΟΗΕ ή ιδία πρωτοβουλία – Κυρώσεις του ΟΗΕ, μικτές κυρώσεις ή αυτόνομες κυρώσεις της ΕΕ.
Ενημερωθείτε για τα διαφορετικά είδη κυρώσεων.
Τι είναι το SWIFT
Το δίκτυο SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) είναι μια ιδιωτική οντότητα με έδρα στις Βρυξέλλες. Παρέχει ένα σύστημα ανταλλαγής ηλεκτρονικών μηνυμάτων που χρησιμοποιείται για την αποστολή χρηματοπιστωτικών συναλλαγών σε όλον τον κόσμο.
Πρόκειται για μια πύλη που συνδέει χιλιάδες τράπεζες και υπηρεσίες μεταφοράς χρημάτων, και τους επιτρέπει να στέλνουν και να λαμβάνουν πληρωμές εκ μέρους των πελατών τους.
Αποκλεισμός από το SWIFT και συμμόρφωση με τις κυρώσεις
Από 12 Μαρτίου 2022, απαγορεύεται η παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών χρηματοπιστωτικών μηνυμάτων προς ορισμένες ρωσικές τράπεζες, καθώς και προς 3 λευκορωσικές τράπεζες. Ως πάροχος υπηρεσιών, το SWIFT πρέπει να συμμορφωθεί με αυτήν την υποχρέωση. Ωστόσο, σε αυτήν την περίπτωση, η διαδικασία για τις τράπεζες είναι αυτόματη.
Αντιθέτως, όσον αφορά τις οντότητες και τα πρόσωπα που περιλαμβάνονται στους καταλόγους κυρώσεων, οι τράπεζες πρέπει να αναλύουν τις επιχειρηματικές σχέσεις τους για να προσδιορίζουν εάν οι πελάτες τους εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των κυρώσεων. Στο πλαίσιο αυτό, ελέγχουν την ιδιοκτησία και τις δομές ελέγχου των οντοτήτων των πελατών τους.
Επομένως, στην τελευταία περίπτωση, η διαδικασία απαιτεί εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία, καθώς και σημαντικούς πόρους για να διασφαλιστεί η συμμόρφωση.
Οι κύριες κυρώσεις που έχει επιβάλλει η ΕΕ έως τώρα
Από τις 23 Φεβρουαρίου 2022, η ΕΕ έχει υιοθετήσει πολλαπλές δέσμες κυρώσεων σε απάντηση των γεγονότων στην Ουκρανία. Τα μέτρα αυτά αναμένεται να έχουν σημαντικό και ποικίλο αντίκτυπο στο εμπόριο μεταξύ Ρωσίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι βασικές κατηγορίες κυρώσεων είναι:
- Οικονομικές κυρώσεις – Περιλαμβάνουν διευρυμένους περιορισμούς κεφαλαιαγοράς, περιορισμούς που εμποδίζουν την πρόσβαση Ρώσων σε συγκεκριμένες χρηματοοικονομικές υπηρεσίες εντός της ΕΕ, περιορισμούς που αποκλείουν συγκεκριμένες τράπεζες από το SWIFT και περιορισμούς στη φυσική μεταφορά ευρώ στη Ρωσία.
- Δέσμευση περιουσιακών στοιχείων και ταξιδιωτικοί περιορισμοί – Στοχεύουν επιφανείς Ρώσους επιχειρηματίες και κρατικά ιδρύματα της Ρωσίας. Πρόσφατα, η δέσμευση περιουσιακών στοιχείων επεκτάθηκε και σε άτομα της Λευκορωσίας που θεωρούνται ότι βοηθούν τη Ρωσία στις στρατιωτικές ενέργειες στην Ουκρανία.
- Περιορισμοί στο εμπόριο – Ισχύουν για αεροσκάφη, είδη στον τομέα της διύλισης πετρελαίου και είδη τεχνολογίας (που καλύπτουν γενικά προηγμένη τεχνολογία, όπως μικροεπεξεργαστές και λοιπά προηγμένα συστήματα) και είναι πιο λεπτομερείς για αγαθά διπλής χρήσης.
- Περιορισμοί στις επενδύσεις – Περιλαμβάνουν περιορισμούς στη δημόσια χρηματοδότηση (δηλαδή, ΕΕ και κράτους) για εμπόριο ή επενδύσεις στη Ρωσία, και στην επένδυση, συμμετοχή ή συνεισφορά σε έργα που συγχρηματοδοτούνται από το Ρωσικό Ταμείο Άμεσων Επενδύσεων.
- Περιορισμοί στα μέσα ενημέρωσης – Απαγορεύουν την εκπομπή ή τη συνεισφορά στην εκπομπή μιας σειράς βασικών ρωσικών σταθμών.
- Περιορισμοί στις μεταφορές – Αποκλείουν τους ρωσικούς αερομεταφορείς από τη δραστηριοποίησή τους εντός της ΕΕ.
Σε συνεργασία με τις χώρες της G7 και άλλους ομονοούντες εταίρους, η ΕΕ θα σταματήσει να παρέχει στη Ρωσία τη μεταχείριση του μάλλον ευνοουμένου κράτος στο πλαίσιο του ΠΟΕ. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την απαγόρευση των εισαγωγών ή εξαγωγών συγκεκριμένων αγαθών.
Ενημερωθείτε αναλυτικά για τις ισχύουσες κυρώσεις που έχει επιβάλλει η ΕΕ:
- Κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας μετά την εισβολή στην Ουκρανία, επίσημος διαδικτυακός τόπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
- Κυρώσεις που υιοθετήθηκαν μετά τη στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, επίσημος διαδικτυακός τόπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το καθεστώς στις συναλλαγές
Στις 5 Μαρτίου 2022, η VISA και η Mastercard με ανακοίνωσή τους ανέστειλαν τις δραστηριότητές τους στη Ρωσία:
Μπορείτε να βρείτε πληροφορίες σχετικά με τις μεταφορές χρημάτων και τις διεθνείς πληρωμές από/προς τη Ρωσία, την Ουκρανία και τη Λευκορωσία στις Συχνές ερωτήσεις για την κατάσταση στην Ουκρανία και τις πληρωμές.
Το ισχύον νομικό πλαίσιο της ΕΕ
Οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας που υιοθέτησε η ΕΕ το 2014 προβλέπονται στα ακόλουθα έγγραφα:
- Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 833/2014 του Συμβουλίου της 31ης Ιουλίου 2014 σχετικά με περιοριστικά μέτρα λόγω ενεργειών της Ρωσίας που αποσταθεροποιούν την κατάσταση στην Ουκρανία.
- Οδηγίες της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή συγκεκριμένων προβλέψεων του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 833/2014.
Μετά την εισβολή της Ρωσίας, η ΕΕ υιοθέτησε επιπλέον κυρώσεις τον Μάρτιο 2022:
- Εκτελεστικός Κανονισμός (ΕΕ) 2022/396 του Συμβουλίου της 9ης Μαρτίου 2022 για την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 269/2014 σχετικά με περιοριστικά μέτρα για ενέργειες που υπονομεύουν ή απειλούν την εδαφική ακεραιότητα, την κυριαρχία και την ανεξαρτησία της Ουκρανίας.
- Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 2022/394 του Συμβουλίου της 9ης Μαρτίου 2022 για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 833/2014 σχετικά με περιοριστικά μέτρα λόγω ενεργειών της Ρωσίας που αποσταθεροποιούν την κατάσταση στην Ουκρανία.
- Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 2022/355 του Συμβουλίου της 2ας Μαρτίου 2022 για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 765/2006 σχετικά με περιοριστικά μέτρα λόγω της κατάστασης στη Λευκορωσία.
Επιπλέον, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, του Καναδά και των ΗΠΑ εξέδωσαν κοινή δήλωση σχετικά με πρόσθετα περιοριστικά οικονομικά μέτρα στις 25 Φεβρουαρίου 2022.